1960’ların sonunda Jamaika’dayız Basgann! Yanımızda Bob. Bob işte Marley olan Reggae yapıyoruz. Hadi Basgann sallama deme, kafalar güzel bro. Reggae’nin bir numaralı şartı. Hem nerden biliyorsun belki tanıştık zamanında adamla. Tanışmasak bile Etiyopya’da Shashemane köyüne bir uğradık ve onlarla beraber ektik biçtik diyelim. Bu sefer sallamıyoruz Başgann. Ras Hailu Tefari’den de alınmış Rastafari örgü şapkalarımız da var, adamla derin muhabbetlerimiz de. Çiğnemeyecektik, adamın verdiği o sakız gibi bitkiyi dedim ben sana Başgann! Dinlemedin bizi… Her neyse, bugünkü müzik konumuz, reggae ve gelmiş geçmiş en iyi reggae eserleri hangileri? Başlıyoruz…
Led Zeppelin – D’yer Mak’er
Ne alaka Led Zeppelin deme Başgann! Dinlemedin mi şarkıyı dinle anlarsın. Çok net reggae. Zaten bunu biz demiyoruz, grubun kendisi diyor. Yani kafamız yerinde Başgann. Şarkının muhabbetine gelince, Led Zeppelin tarihinde dinleyicilerin karşısına şaka gibi çıkan iki şarkıdan birisidir. Diğeri de “The Crunge”. Bunu da biz demiyoruz, literatürde böyle geçiyor. Şarkının anlamına gelince D’yer Mak’er, yani “Did You Make Her”. Anladın sen onu!
Oh oh oh oh oh oh
Every breath I take oh oh oh oh oh
Every move I make oh oh oh oh oh
Baby please don’t go
UB40 – Red Red Wine
Red Red Wine, yani Kırmızı Kırmızı şarap, yani kafalar güzel Dünya’nın dertlerini unut. Tüm problemlerden uzaklaş diyor sana Başgann! Bu şarkı gerçekten şarap içen bir insanın gözünden sorunlardan kaçışı anlatan bir şarkı. Yani adam çözümü sarhoş olmakta bulmuş ve sarhoşken hislerini anlatmış. Şarkı Amerikalı Neil Diamond tarafından 1967 yılında yorumlanmış bir şarkı ve Reggae Dünyası içerisinde çeşitli akımları ve kişileri etkilediği için önemli bir yer elde etmiştir.
Red, red wine
It’s up to you
All I can do, I’ve done
But memories won’t go
No, memories won’t go
Lord Creator – Kingston Town
Kingston Town, Jamaika’nın başkenti ve ana limanlarından birisi. Kimilerine göre, bir hayal şehri ve batının Babil’i olan bir nokta. Bu nedenle, Reggae dünyası için çok özel bir lokasyon ve şarkıların çoğunda da ismi geçen bir yer. 1970 yılında da Lord Creator Kingston Town adlı bu şarkıyı şehre hitaben yazıyor. 1989 yılında da UB40 tekrar şarkıyı kullanıyor ve Birleşik Krallık listelerinde 4 numaraya kadar yükseliyorlar. Fransa da ise 1 numaraya kadar çıkmayı başarıyor. Gayet net değil mi Başgann. Sen de hala dinliyorsun.
Oh Kingston Town,
The place I long to be.
If I had the whole world,
I would give it away,
Just to see, the girls at play.
Burning Spear – Marcus Garvey
Marcus Garvey, Burning Spear’ın 3. Albümü içerisinde yer alan bir şarkıdır. 1975 yılında bu şarkı adı üzerinde Marcus Garvey için yazılmıştır. Kim midir bu Başgann? Kendisi Jamaika’nın Ulusal kahramanıdır ve aslen Rastafari hareketinin peygamberi olarak kabul edilmektedir. Yani, bildiğin adam ulvi işler yapmış ve üstüne üstlük kendisine hitaben birçok şarkı yazılmıştır. Büyük Başgann yani. Listede es geçmemek lazım, bro.
First betrayer who gave away Marcus Garvey
Son of Satan, First prophesy,
Catch them, Garvey old
Catch them Garvey, catch them Woo -oo- oo
Hold them Marcus, hold them Woo -oo- oo
Marcus Garvey, Marcus Woo -oo- oo
The Paragons – The Tide Is High By
Malum şarkı 1967 yılında John Holt tarafından yazılıyor. Sonra ilk olarak Jamaikalı grup The Paragons tarafından seslendiriliyor. John Holt zaten baş vokal. 1980 yılında Blondie, evet Amerikan grubu blondie deneysel çalışmaları dahilinde şarkıyı alıyor ve yeniden yorumluyor. Sonuç yepyeni bir hit oluyor. Amerikan ve Birleşik Krallık listelerinde 1 numara. Dinle Başgann! Şarkıyı çok net hatırlayacaksın. Unutmadan! Bir de Atomic Kitten vardı, o da yorumladı şarkıyı. Dalga boyu neden bu kadar yüksek onu bilemedik gerçi.
The tide is high but I’m holding on
I’m gonna be your number one
Number one, number one
Jimmy Cliff – The Harder They Come
Şimdi bu listede Dünya film listelerinde yer alan bir film müziği olmazsa ne anlamı olurdu değil mi Başgann! Bu yüzden hemen bir tane buluverdik. Filmimiz tabi ki Jamaika’dan. Filmin adı, şarkının adı ile aynı hatta film de bir kitaptan alıntı. Yani, zincirleme sanat eseri olma durumu var. Her neyse, filmin ana karakteri Ivanhoe Martin’in şarkının sözlerimi yazdığı söyleniyor ve Jimmy Cliff’te şarkıyı alıyor patlatıyor. Film de Jamaika’daki en iyi filmlerden birisi oluyor ve de Jamaika dışında da ünü yayılıyor. En çok dış Dünya’yı etkileyen Jamaika filmi olarak kabul görüyor. Bunlar da sana dipnot.
So as sure as the sun will shine
I’m gonna get my share now of what’s mine
And then the harder they come the harder they’ll fall,
One and all
Ooh the harder they come the harder they’ll fall,
One and all
Toots & the Maytals – Funky Kingston
Nananaaaaaaaaaaaa…Daha ne diyelim Başgann! Eğer video oyunlarına meraklı isen, Grand Theft Auto: San Andreas oynadıysan şarkıya rastlamışsındır. Gerçi şarkının son senelerde bol bol uyarlaması da piyasalarda yer aldı. Bizdeki versiyon tabi ki ilk Başgann. Şarkı grubun Amerikan piyasası ve Jamaika için çıkardığı iki albümde yer alan bir şarkı. Grup mu Toots & Maytals işte yazıyor ya yukarıda. Şarkının bulunduğu albüm 2003 yılında Rolling Stones’un en iyi 500 Albüm listesi arasına alınıyor.
Lemme hear your funky guitar
Yo reggae
Hear the piano, stick it to me
Desmond Dekker & the Aces – Israelites
Şimdi bu şarkı stüdyoda açığa çıkmamış. Bunu biz demiyoruz. Desmond diyor. Bir gün Desmond dışarıda dolaşırken bir çiftin diyaloglarına şahit oluyor. Kadın paraya ihtiyacı olduğunu adama söylüyor. Adam da kadına çalıştığım işte o kadar kazanamıyorum diyor. Ve Desmond bir anda bu şarkıyı mırıldanmaya başlıyor. Ertesi günde kayda giriyor, güzel kafa değil mi? 1969 yılında, insanlar bu şarkıyı ilk kez dinlediğinde genelde anlamasa da, Amerika’da ve Birleşik Krallıkta çok beğeniliyor ve hit haline geliyor. Ayrıca, bu şarkı reggae otoriteleri tarafından hiçbir sınırı olmayan, sonsuz bir şarkı olarak kabul ediliyor. Kimse, bu otoriteler…
Get up in the morning, slaving for bread, sir,
So that every mouth can be fed.
Poor me, the Israelite. Aah.
Peter Tosh – Legalize It
Peter Tosh bu şarkıyı The Wailers’dan ayrıldıktan sonraki ilk albümünde piyasaya sürüyor. 1975 yılında kayıtlarını tamamlıyor ve Jamaika’da şarkıyı dinleyicilerin beğenisine sunuyor. Şarkıda Jamaika polisinin halka yaptıkları zulme karşı bir duruşu var. Ayrıca, hint kenevirinin tıpta kullanımın serbest bırakılması gerektiği konusunda hükümete ileten sözlere de sahip bir şarkı yaratıyor. Kendi söylemi ile yılların otu oluyor, ağır uyuşturucu. Ne alaka diyor. Kısacası, isyan ettiği bir eser olarak Peter Tosh bu şarkıyı yazıyor. Politikacıları ve otoriteye karşı duruş sergileyen birçok mesaj içeren bu eser listemizde yer almasaydı, duruşumuz etkilenirdi değil mi Başgann.
Legalize it don’t criticize it,
Legalize it yea-ah-yea-ah,
And I will advertise it
Some call it tamjee,
Some call it the weed,
Some call it marijuana,
Some of them call it ganja,
Never mind, got to.
Bob Marley & The Wailers – One Love
Marley bu şarkıyı Jamaika’da bir seçim dönemi sonrasında yaşanan kargaşalar içerisinde yazıyor. Marley’nin 1972 yılında desteklemiş olduğu partinin lideri Michael Manley ve rakibi Jamaika İşçi partisi lideri Edward Seaga taraftarları arasında çatışmalar var. Bu şarkı ile Marley, her ne kadar Manley’i zamanında desteklemiş olsa da gidiş hattan rahatsız ve hiç kimseyi desteklemeden insanların mutlu olmasını istiyor. Bu nedenle, bir şeyler yapmak istiyor. Marley yanında bir kadınlar yatağında uzanmış, arkadaşlarıyla odada muhabbet ederken bu şarkıyı mırıldanıyor ve en iyi yaptığı şeyi yapıyor. Şarkıyı yaratıyor. Sonuç ortada. Yıl 1977.
One Love! One Heart!
Let’s get together and feel all right.
Hear the children cryin’ (One Love!);
Hear the children cryin’ (One Heart!),
Sayin’: give thanks and praise to the Lord and I will feel all right;
Sayin’: let’s get together and feel all right. Wo wo-wo wo-wo!
Bob Marley & The Wailers – No Woman, No Cry
Şarkının aslı “No Woman, Nuh Cry”. Nuh mu ne? Jamaika dilinde Don’t demek. Yani yapma. Marley’de tam olarak “Hayır kadınım, dur ağlama” diye haykırıyor. 1974 yılında Natty Dread albümü ile de piyasalara sürüyor. Şarkı Bob Marley’nin en çok bilinen şarkıları arasında ve tabi ki en efsane şarkılar arasında yer alıyor. Zaten, şarkıyı bir şekilde herkes biliyor artık. Ama listede olmasaydı ayıp olurdu. Yani, öyle senin düşündüğün gibi kadın yok, dert yok tasa yok ağlamak anlamında değil Başgann! Hem kadınlar neden dert olsun ki, çiçek onlar Başgann, çiçek… Bu da bizden son bonus sana.
No, woman, no cry,
No, woman, no cry.
‘Ere, little darlin’, don’t she’d no tears,
No, woman, no cry.
Evet bro! Bugünkü müzik konumuz reggae oldu. Aydınlandığını hissediyoruz. Hissediyoruz çünkü çok derinlerdeyiz ve sana son bir melodi mırıldanarak yazımızı sonlandırmak istiyoruz. Zungguzungguguzungguzeng! O mu ne arar bulursun, biraz Google, Yandex çalışıver. Hadi öpüldün…
Basgann’a sor! Biz cevaplayalım…
F: Basgann Facebook Sayfası
T: @basgannasor
M: basgann@basgann.com
